Ngành Thuế có thể “hy sinh” tiền truy thu, phạt để tạo điểm tựa cho hộ kinh doanh

TCDN - Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch VTCA cho rằng, đối với các cá nhân, hộ kinh doanh tự kê khai, điều chỉnh doanh thu và nộp bổ sung thuế lớn, đôi khi ngành Thuế có thể “hy sinh” một phần tiền thuế truy thu, tiền phạt để gây dựng và củng cố niềm tin, tạo điểm tựa cho họ.

Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (VTCA) Nguyễn Thị Cúc cho biết, hộ kinh doanh khi bỏ thuế khoán, chuyển sang kê khai, chuyển đổi lên doanh nghiệp đang băn khoăn một số vấn đề như xử lý hàng tồn kho, hay chênh lệch doanh thu kê khai…

Về vấn đề xử lý hàng tồn kho, bà Cúc cho hay, theo các văn bản pháp quy hiện hành, các sản phẩm, hàng hóa mua vào phải có hóa đơn, chứng từ hợp pháp nhằm xác định nguồn gốc của sản phẩm, trừ những trường hợp được phép lập chứng từ thay thế. Tuy nhiên, trong thời gian chuyển đổi từ hình thức thuế khoán sang kê khai, vẫn còn tình trạng hàng hóa tồn kho của các hộ kinh doanh không có đầy đủ hóa đơn hợp pháp.

Để xử lý hài hòa và tháo gỡ khó khăn trong giai đoạn chuyển đổi, bà Cúc cho rằng cần thực hiện theo hướng phù hợp sau: Các hộ, cá nhân kinh doanh phải tự rà soát lại toàn bộ hàng tồn kho, loại trừ tất cả các hàng hóa có nguồn gốc không hợp pháp như hàng giả, hàng lậu, hàng trộm cắp (nếu có) ra khỏi hàng tồn kho và thực hiện tiêu hủy theo quy định để loại khỏi số lượng hàng hóa chuẩn bị bán ra.

Các hộ sẽ kê khai, nộp thuế trên doanh thu thực tế bán ra. Nếu doanh thu bán ra không bao gồm hàng nhập lậu, hàng giả... thì cơ quan thuế sẽ không truy cứu, xử phạt đối với hàng hóa tồn kho không đủ hóa đơn, chứng từ, trừ các trường hợp hàng hóa phi pháp đã nêu trên.

“Biện pháp này sẽ giúp các hộ, cá nhân yên tâm kê khai, nộp thuế trên doanh thu thực tế, không lo bị xử lý vi phạm do thiếu hóa đơn, chứng từ”, bà Cúc nói.

Đối với các hộ, cá nhân chuyển đổi từ hộ kinh doanh lên doanh nghiệp trong trường hợp tài sản cố định không có hóa đơn, chứng từ, Chủ tịch VTCA kiến nghị cho phép hộ, cá nhân được thuê các tổ chức có chức năng thẩm định giá theo quy định để xác định giá trị còn lại, làm cơ sở tính trích khấu hao tài sản cố định

Trong trường hợp hàng hóa tồn kho không có chứng từ, theo bà Nguyễn Thị Cúc, biện pháp đơn giản nhất là hộ, cá nhân tự kiểm kê hàng tồn kho và xuất hóa đơn “bán” cho chính doanh nghiệp do mình thành lập, nhằm làm cơ sở hạch toán giá vốn hàng hóa của doanh nghiệp. Tuy nhiên, cách làm này dẫn đến khó khăn cho hộ kinh doanh vì số tiền thuế phải nộp sẽ tăng lên, dù hàng hóa thực tế vẫn còn trong kho.

Một phương án khác là kiểm kê hàng tồn kho và thuê các tổ chức có chức năng thẩm định giá để xác định giá trị hàng tồn kho, làm cơ sở ghi tăng vốn cho doanh nghiệp mới thành lập. Tuy nhiên, phương án này vẫn gặp vướng mắc khi hàng hóa bán ra không có hóa đơn, chứng từ hợp pháp.

Để giải quyết vấn đề này, bà Cúc gợi ý có thể nghiên cứu phương án cho phép kiểm kê hàng tồn kho và định giá từng sản phẩm tồn kho thông qua tổ chức thẩm định giá. Giá trị hàng tồn kho phù hợp với giá thị trường có thể được lập bảng kê để làm cơ sở xác định giá vốn khi tính thuế TNDN. Tuy nhiên, để triển khai được giải pháp này, cần có cơ chế đặc thù và phải được cấp có thẩm quyền xem xét, cho phép thực hiện.

Đối với trường hợp hộ, cá nhân kê khai doanh thu thấp hoặc chưa kê khai, nộp thuế, bà Nguyễn Thị Cúc nêu rõ, người nộp thuế thực hiện cơ chế tự khai, tự tính, tự nộp và tự chịu trách nhiệm trước pháp luật về số tiền thuế phải nộp vào ngân sách nhà nước. Các hộ, cá nhân kinh doanh thực hiện kê khai và nộp thuế điện tử; không còn tình trạng cơ quan thuế xét duyệt doanh thu khoán mà phải nộp thuế theo doanh thu thực tế phát sinh.

Chủ tịch VTC kiến nghị cơ quan thuế cần khuyến khích, đồng thời yêu cầu các hộ, cá nhân kinh doanh kê khai đúng theo doanh thu thực tế. Trong giai đoạn đầu, có thể xảy ra tình trạng doanh thu kê khai cao hơn nhiều so với doanh thu khoán trước đây hoặc một số hộ chưa kê khai thuế. Do đó, cần có biện pháp hỗ trợ, hướng dẫn cụ thể để đảm bảo tuân thủ và minh bạch nghĩa vụ thuế.

Đối với hành vi xử phạt, truy thu, theo bà Cúc, cần được phân loại cụ thể để đảm bảo vừa có lý, vừa có tình, xử lý nghiêm các cá nhân, hộ kinh doanh có hành vi trốn thuế, buôn lậu, đồng thời mang tính răn đe, giáo dục đối với những cá nhân thiếu hiểu biết, có số tiền thuế chênh lệch không quá lớn.

Đối với các cá nhân, hộ kinh doanh tự kê khai, điều chỉnh doanh thu và nộp bổ sung số thuế lớn, theo bà Cúc, có thể xem xét chỉ xử phạt vi phạm hành chính, không áp dụng truy thu hoặc xử lý nặng. “Đôi khi, ngành Thuế có thể “hy sinh” một phần tiền thuế truy thu, tiền phạt để gây dựng và củng cố niềm tin, tạo điểm tựa cho hộ, cá nhân kinh doanh yên tâm tuân thủ pháp luật, phát triển sản xuất kinh doanh, qua đó tăng dần số thuế nộp ngân sách nhà nước trong dài hạn”, bà Nguyễn Thị Cúc chia sẻ.

An Nhiên