Cần thiết phải điều chỉnh theo khung thuế
Từ năm 2012, mức thuế cụ thể đối với các hàng hóa chịu thuế BVMT được quy định ở mức sàn trong khung thuế để tránh gây tác động lớn và đột ngột vào sản xuất kinh doanh. Riêng dung dịch HCFC và túi ni lông thuộc diện chịu thuế là những hàng hóa khi sử dụng có tác động lớn đến môi trường được quy định gần bằng mức trần trong khung thuế.
Đến năm 2015, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành nghị quyết tiếp tục điều chỉnh một số mức thuế BVMT đối với mặt hàng xăng dầu trong khung thuế.
Theo Bộ Tài chính, triển khai thực hiện quy định về mức thuế BVMT tại các nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã góp phần nâng cao trách nhiệm và nhận thức của xã hội đối với môi trường; khuyến khích sản xuất, tiêu dùng hàng hóa thân thiện với môi trường; qua đó đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế bền vững, khuyến khích phát triển kinh tế đi liền giảm ô nhiễm môi trường. Đồng thời, đảm bảo động viên hợp lý đóng góp của xã hội vào ngân sách nhà nước (NSNN) để thực hiện các nhiệm vụ kinh tế - xã hội của đất nước, trong đó có nhiệm vụ chi cho BVMT.
Theo thống kê, tổng số thu thuế BVMT giai đoạn 2012-2017 khoảng 150.810 tỷ đồng, bình quân khoảng 25.135 tỷ đồng/năm.
Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, Chính phủ nhận thấy cần thiết phải nghiên cứu điều chỉnh thuế BVMT lên mức phù hợp. Bởi, giá bán lẻ xăng dầu ở Việt Nam cơ bản đang thấp hơn so với các nước có chung đường biên giới và một số nước trong khối ASEAN và châu Á.
Hiện, giá bán lẻ xăng dầu của Việt Nam đứng vị trí 47 từ thấp đến cao trong tổng số 167 quốc gia (thấp hơn 120 nước), với mức 19.980 đồng/lít, thấp hơn so với 3 nước có chung đường biên giới với Việt Nam (từ hơn 1.400 đồng đến hơn 1.500 đồng/lít).
Theo Bộ Tài chính, các nghiên cứu cho thấy hàng hoá thuộc diện chịu thuế BVMT như xăng, dầu, mỡ nhờn, than đá, túi nilon… trong quá trình sử dụng gây tác động xấu đến môi trường. Và cũng theo tính toán của các nhà khoa học, để trả lại môi trường thì thuế đối với các mặt hàng kể trên phải được điều chỉnh cao hơn rất nhiều. Trong khi đó, mức thuế BVMT đối với một số hàng hóa đang ở mức thấp so với mức độ tác động đến môi trường khi sử dụng của các hàng hóa này.
Trước đó, Bộ Tài chính đã xây dung dự thảo nghị quyết và lấy ý kiến rộng rãi trên Cổng thông điện tử của bộ. Cụ thể, trong tổng số 77 ý kiến tham gia góp ý, có 19 ý kiến của các bộ ngành, 43 ý kiến của các địa phương, 5 ý kiến của các hiệp hội và doanh nghiệp, tổ chức khác. Về cơ bản các ý kiến đều nhất trí với sự cần thiết và nội dung của dự thảo nghị quyết (47/77 ý kiến nhất trí hoàn toàn)”.
Xăng điều chỉnh lên 4.000 đồng/lít, dầu hỏa lên 2.000 đồng/lít
Tại dự án nghị quyết, Bộ Tài chính đề nghị điều chỉnh mức thuế BVMT đối với xăng dầu như sau: Xăng đề nghị tăng từ 3.000 đồng/lít lên mức trần 4.000 đồng/lít, tăng 1.000 đồng/lít. Dầu diesel đề nghị tăng từ 1.500 đồng/lít lên mức trần 2.000 đồng/lít, tăng 500 đồng/lít. Dầu mazut, dầu nhờn đề nghị tăng từ 900 đồng/lít lên mức trần 2.000 đồng/lít, tăng 1.100 đồng/lít. Mỡ nhờn đề nghị tăng từ 900 đồng/kg lên mức trần 2.000 đồng/kg, tăng 1.100 đồng/kg. Dầu hỏa đề nghị tăng từ 300 đồng/lít lên mức trần 2.000 đồng/lít, tăng 1.700 đồng/lít.
Đối với than đá đề nghị điều chỉnh mức thuế BVMT đối với than đá như sau: Than antraxit đề nghị tăng từ 20.000 đồng/tấn lên 30.000 đồng/tấn, tăng 10.000 đồng/tấn. Than nâu, than mỡ, than đá khác đề nghị tăng từ 10.000 đồng/tấn lên 15.000 đồng/tấn, tăng 5.000 đồng/tấn.
với dung dịch HCFC, bao gồm cả dung dịch HCFC có trong hỗn hợp chứa dung dịch HCFC đề nghị tăng từ 4.000 đồng/kg lên mức trần 5.000 đồng/kg, tăng 1.000 đồng/kg. Đối với túi ni lông thuộc diện chịu thuế đề nghị tăng từ 40.000 đồng/kg lên mức trần 50.000 đồng/kg, tăng 10.000 đồng/kg.
Bộ Tài chính tính toán, với phương án điều chỉnh mức thuế BVMT nêu trên thì việc điều chỉnh mức thuế BVMT sẽ tác động đến CPI bình quân năm 2018 là khoảng 0,11 - 0,15%.
“Tuy nhiên, việc tăng thuế BVMT sẽ khuyến khích sử dụng năng lượng, tài nguyên tiết kiệm, hiệu quả; góp phần khuyến khích sản xuất, tiêu dùng hàng hóa thân thiện với môi trường (như xăng E5, xăng E10, dầu diesel B5, dầu diesel B10, túi ni lông thân thiện với môi trường). Từ đó, sẽ giảm phát thải ô nhiễm môi trường, đảm bảo phát triển kinh tế bền vững, phát triển kinh tế đi liền giảm ô nhiễm môi trường và thực hiện các cam kết quốc tế của Việt Nam về BVMT” - Bộ Tài chính khẳng định.
Với phương án đề xuất điều chỉnh nêu trên, Bộ Tài chính tính toán tổng số thu thuế BVMT dự kiến là khoảng 57.612,0 tỷ đồng/năm, tăng khoảng 15.189,2 tỷ đồng/năm. Từ đó sẽ góp phần tạo thêm nguồn thu để thực hiện các nhiệm vụ kinh tế - xã hội, trong đó có các nhiệm vụ chi cho BVMT.
Trước đề xuất của Bộ Tài chính, trả lời phỏng vấn TBTCVN, nhiều chuyên gia kinh tế đồng tình với Bộ Tài chính và cho rằng, việc điều chỉnh thuế theo khung là cần thiết. Bởi theo các chuyên gia, thu thuế BVMT là một trong những công cụ tài chính để bù đắp lại tổn hại về môi trường thông qua chương trình chi tiêu của Chính phủ. Trong điều kiện khung thuế vẫn còn mà giá cả chịu đựng được thì cần phải tính đến việc điều chỉnh để đảm bảo hài hòa lợi ích giữa nhà nước- doanh nghiệp và người tiêu dùng./.